Amagama Asetshenzisiweyo
Kuyasweleka engwalweni ezinjengalolu ukusebenzisa amagama angavamanga ekuchazeni am abala lezinye impawu zolimi. Kuqakathekile ukuzwisisa amagama la ukuze kubelula ukusebenzisa isichazamazwi. La amagama alandelayo alulimi olungasilwansukuzonke kodwa kululimi olusebenzisa amabala ansukuzonke ngendlela eyahlukileyo.
UPHAWU |
NGESINDEBELE |
NGESINGISI |
: |
Ikhefu |
Colon |
. |
Ichatha |
Dot |
< |
Umcijo wesokunxele |
Arrow pointing left |
! |
Uphawu lokubabaza |
Exclamation mark |
. |
Ungqi |
Full Stop |
- |
Hayifeni |
Hyphen |
" '' |
Isiphawulankulumo |
Inverted Commas |
; |
Ikhefana |
semi colon |
? |
Uphawu lokubuza |
Question mark |
[ ] |
Izibaya ezimileyo |
Square brackets |
ISIFINQO |
NGESINDEBELE |
NGESINGISI |
-ana |
Impambosi
yokwenzana |
Reciprocal Extension |
bal |
Ibala |
Word |
bbz |
Ukubabaza |
Exclamation |
bh |
Ubhamu |
Explosive / plosive / stop |
bhg |
Ubhalomagama |
Orthography |
bll |
Ubulili |
Gender |
bng |
Ubunengi |
Plural |
Bon. |
Bona |
Cross Reference |
buny |
Ubunye |
Singular |
bx |
Umbaxa |
Compound Word |
bz |
Ibizo |
Noun |
bzmnt |
Ibizomuntu |
Personal name |
bznt |
Ibizonto |
Impersonal Noun |
chaz |
Isichazamazwi |
Dictionary |
-eka |
Impambosi yokwenzeka |
Neuter Extension |
-ela |
Impambosi yokwenzela |
Applied Extension |
Fan |
Amagama alengcazelo efanayo |
Synonym |
fnq |
Isifenqo |
Figure of speech |
fzms |
Isifuzamsindo |
Onomatopoeia |
gsz |
Inguquko yesenzo |
Conjugation |
hamb. |
Amagama ahambelanayo |
Variants |
hh |
Ukuhahaza |
Aspirated |
hl |
Uhlelo |
Grammar / Structure |
hlk |
Uhlamvukhulu |
Capital Letter |
hlngth |
Uhlangothini |
Lateral Sound |
hlv |
Uhlamvu |
Letter |
In |
Inani |
Enumerative / Quantitative |
-isa |
Impambosi yokwenzisa |
Causative Extension |
isakh. |
Isakhi |
Affix |
isakh. |
Isakhi |
Formative |
isib |
Isibonelo |
Example |
isibal |
Isibaluli |
Relative Descriptive |
isich |
Isichasiso |
Qualificative / Qualifier |
isig.bz |
Isigaba sebizo |
Noun Class |
isihl. |
Isihlanganiso |
Conjunctive |
isiNd |
IsiNdebele |
Ndebele |
isiph |
Isiphawulo |
Relative Adjective |
isiq |
Isiqalo |
Prefix |
-isisa |
Impambosi yokwenzisisa |
Intensive Extension |
isiv |
Isivumelwano |
Concord |
isiv.mn |
Isivumelwano sobumnini |
Possessive Concord |
isiv.mwa |
Isivumelwano sikamenziwa |
Object Concord |
isiv.nhl |
Isivumelwano senhloko |
Subject Concord |
isiv.sich |
Isivumelwano sesichasiso |
Relative Concord |
-iwa |
Impambosi yokwenziwa |
Passive Extension |
jbl |
Ukujobelela |
Extension |
K |
Iphimbo eliphezulu |
High tone |
lg |
Ilunga |
Syllable |
luhl |
Uluhlu lwenhlamvu zamabala |
Alphabet |
lw |
Ulwangeni |
Palatal |
lws |
Ukulwangisa |
Palatalisation |
lwth |
Ulwangeni-thamba |
Prepalatal |
M |
Umutsho |
Sentence |
m.gmbx |
Umutsho ongela mbaxa |
Simple sentence |
mbx |
umutsho ombaxa |
Complex Sentence |
mflj |
Imofoloji |
Morphology |
mfth |
Umfuthwa |
Affricate |
mn |
Ubumnini |
Possessive |
mnk |
Umankankana |
Nasal |
mof |
Imofimu |
Morpheme |
mp |
Impambosi yesenzo |
Derivative |
mphnj |
Umphinjeni |
Glottal |
msuk |
Umsuka |
Root |
mwa |
Umenziwa |
Object |
mz / nhl |
Umenzi / Inhloko |
Subject |
ncp |
Isinciphiso |
Diminutive |
nd |
Undebezinyo |
Denti-labial |
nd / ndb |
Undebe |
Labial |
ndb |
Undebembili |
Bilabial |
ndl.esabz |
Indlela esabizo |
Infinitive mood |
ndl.ma |
Indlela yamandla |
Potential Mood |
ndl.phq |
Indlela ephoqayo |
Imperative Mood |
ndl.sz |
Indlela yesenzo |
Mood |
ndm |
Indima |
Paragraph |
ndz |
Undebezinyo |
Labial-dental |
ng |
Ungwaqa |
Consonant |
ngb |
Ungwaqabathwa |
click sound |
ngc |
Ingcazelo |
Meaning |
ngq |
Inguquko |
Inflection |
nk |
Inkathi |
Tense |
nk.dl |
Inkathi edluleyo |
Past tense |
nk.kwyo |
Inkathi yokwenziweyo |
Perfect Tense |
nk.nje |
Inkathi yamanje |
Present tense |
nk.qk |
Inkathi esaqhubeka |
Continuous Tense |
nk.zy |
Inkathi ezayo |
Future Tense |
nkz |
Ukunkankaza |
Nasalisation |
ns |
Unsinini |
Alveolar |
nzs |
Insinzasenzo |
Auxialliary Verb |
p |
Iphimbo eliphansi |
Low Tone |
phimb |
Iphimbo |
Intonation |
phm |
Ukuphinyiswa kwamagama |
Pronunciation |
ptsh |
Uphutshu |
Ejective |
sbbz |
Isibabazo |
Interjective |
sbj |
Isibanjalo |
Copulative |
sbja |
Isibanjalo sokukhomba |
Demonstrative Copulative |
sbz |
Isabizwana |
Pronoun |
sbzo |
Usobizo |
Substantive |
sd |
Isandiso |
Adverb |
sda |
Isandiso sokukhomba |
Demonstratve Adverb |
sdo |
Isandiso sendawo |
Locativve Adverb |
sjbl |
Isijobelelo |
Suffix |
slnd |
Isilandiso |
Predicate |
smntk |
Isemantiki |
Semantics |
snj |
Isimanje |
Colloquial / Informal |
snk |
Usingankamisa |
Semi-vowel |
sntk |
Isintaksi |
Syntax |
sp |
Isipele |
Spelling |
sq |
Isiqu |
Stem |
ssz |
Isingasenzo |
Deficient Verb |
stsh |
Isitsho |
Idioms |
sz.mwa |
Isenzo esilomenziwa |
Transitive Verb |
szgmwa |
Isenzo esingelamenziwa |
Intransitive Verb |
szk |
Isenzukuthi |
Ideophone |
Z |
Uzinyweni |
Dental |
|